Er wordt al tijden gesproken over de nieuwe crypto regelgeving die eraan zit te komen vanaf 10 januari 2020. Dit is wetgeving die betrekking heeft op iedere organisatie die ook maar iets met het betalingsverkeer van cryptocurrencies te maken heeft. Hieronder vallen bijvoorbeeld de brokers, maar ook de wallet providers. Afgelopen dinsdag (3 december) is er in de Tweede Kamer gesproken over de Implementatiewet wijziging vierde anti-witwas richtlijn.

Deze richtlijn voegt bedrijven die te maken hebben met cryptocurrency toe aan de lijst met niet-financiële instellingen die vallen onder de WWFT (wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering). Vanuit de bedrijven uit Nederland klinkt al langer weerstand, want dit betekent dat er aanzienlijk strengere controles gehanteerd moeten worden bij bijvoorbeeld de aankoop van Bitcoin. Nu is het bij veel partijen nog mogelijk om zonder al te veel gegevens op te moeten geven crypto te kopen. Met de nieuwe regelgeving moet iedere persoon nu volledig gecontroleerd worden, inclusief de herkomst van het geld. Niet alleen de privacy wordt gezien als probleem, maar ook de kosten die komen kijken bij de handhaving van deze wet voor de bedrijven. In de Tweede Kamer ging het debat onder andere over de invulling van deze wet.

Het debat

Er werd in het debat over verschillende onderwerpen gesproken, waaronder de implementatiewet wijziging vierde anti-witwasrichtlijn. Kort samengevat lijken de partijen het erover eens te zijn dat witwassen tegengegaan moet worden. Wel heersen er zorgen over onder andere de privacy, maar met name ook over de handhaving van de wetgeving voor de kleinere bedrijven.

De zorg bestaat dat kleinere bedrijven het door de nieuwe regelgeving moeilijk krijgen om iedereen te kunnen controleren en om dit proces te bekostigen. Zo wordt de zorg uitgesproken dat door de strenge regelgeving goede bedrijven commerciële kansen laten liggen. Het moet voorkomen worden dat slechte spelers in de markt deze kansen wel pakken en dus de goede bedrijven eruit drukken.

Meerdere partijen vragen zich af of de regelgeving niet te streng is. Ze zeggen dat het gebruik van digitaal geld buiten de banken niet gedemotiveerd moet worden, maar dat het wel beschermd moet worden tegen crimineel gebruik. De aanbieders van de wallets en de wisselkantoren worden hiervoor gezien als uitgelezen plek. Alleen zouden de kosten zo hoog zijn dat het voor deze bedrijven niet meer te doen is en dat mag niet de bedoeling zijn.

Ook wordt hierbij het voorbeeld genoemd van contant geld. Dit is anoniem en niet te traceren. Om witwassen te voorkomen worden in Nederland bedragen boven de €3000 wel aangegeven omdat hierbij het risico op witwassen groot is. Er wordt genoemd dat dit echter in de digitale wereld van Bitcoin niet gedaan wordt. Door de nieuwe regelgeving zou dit ook niet meer mogelijk zijn in de toekomst.

Negatief beeld

Het is duidelijk dat er nog steeds een negatief beeld heerst over de wereld van Bitcoin. Het zou op grote schaal gebruikt worden voor diefstal, criminaliteit en betalingen van illegale producten. Er wordt hierbij een bedrag genoemd van 800 miljoen euro dat jaarlijks uitgegeven wordt op het darknet met behulp van cryptovaluta.

Dubbele poortwachtersrol

Op dit moment zijn banken de poortwachters van de financiële wereld. Mensen die een bankrekening willen, worden gescreend en er wordt gecontroleerd of er verdachte transacties gedaan worden. Valt er iets op? Dan wordt dit direct aangegeven bij de autoriteiten.

Met de nieuwe regelgeving zullen aanzienlijk meer bedrijven als poortwachters moeten optreden. Deze bedrijven dienen dan zelf ook controles uit te voeren terwijl de meeste mensen die cryptocurrency kopen ook al eens gecontroleerd zijn door de bank. Hierover wordt het volgende gezegd in het debat:

“Als je aandelen wilt kopen via een beleggersplatform met een gekoppelde bankrekening, is er voor het verkrijgen van die bankrekening al de nodige screening gedaan. Die poortwachtersrol is al vervuld. Welke meerwaarde heeft het dan nog dat bijvoorbeeld het beleggersplatform weer diezelfde screening moet doen? Hoe zorgen we ervoor dat we geen dubbele of driedubbele controles doen op dezelfde onderwerpen en personen, op dezelfde manier?”

Non-custodial wallets

Een non-custodial wallet is als het ware een decentrale wallet. Je hebt hierbij zelf de private key in handen en niet de wallet provider. Je hebt hierbij de volledige controle (en dus verantwoordelijkheid) over je wallet.

Tijdens het debat wordt de terechte vraag gesteld hoe de regelgeving in zijn werk gaat met dit soort decentrale wallets. Staan de tegoeden op de wallet van een bedrijf? Dan is de strengere controle eenvoudiger uit te voeren dan wanneer iedereen zijn eigen wallet in beheer heeft. Meerdere partijen zetten hierbij hun vraagtekens. Hierover wordt het volgende verteld:

“Maar een probleem daarbij is ook dat je onderscheid moet maken tussen twee verschillende cryptocurrencies, namelijk die waarbij de bewaarportemonnees wel herleidbaar zijn tot achterliggende informatie en die waarbij dat niet zo is, de non-custodial wallets. Het gevolg is een waterbedeffect. De echte criminelen gaan natuurlijk niet in die cryptocurrencies zitten die nu gereguleerd worden. Die gaan als de donder naar cryptocurrencies die niet onder de wet- en regelgeving vallen”

Uitspraken van minister Hoekstra

Wat betreft de uitspraken over de Non-custodial wallets erkent minister Hoekstra dat deze vorm van wallets niet zal functioneren als poortwachters wat betreft het witwassen. Hij noemt het een risico categorie en wil dan ook het gebruik van non-custodial wallets gaan monitoren en met name kijken of het gebruik ervan toeneemt.

Minister Hoekstra kan zich niet vinden in de kritiek over de hoge nalevingskosten die achter de nieuwe regelgeving vandaan komt voor met name de kleinere bedrijven. Het voorbeeld wordt genoemd dat voor sommige ondernemers deze kosten met minimaal een factor 5 toe zullen nemen. Hierdoor zouden ze gedwongen worden om te stoppen. Dit zorgt er op zijn beurt voor dat alleen nog maar de grootste bedrijven als Facebook en Google kunnen concurreren met banken.

De minister noemt dat enige nalevingskosten onvermijdelijk zijn, dus ook voor cryptobedrijven. De oplossing volgens minister Hoekstra is om het effect hiervan te monitoren, maar hij gaat er vanuit dat bedrijven hierdoor niet op omvallen komen te staan:

“Voor de goede orde, voor elke onderneming geldt dat die zich moet houden aan het wettelijk kader. Of het nou de supermarkt is, de slager op de hoek of de speelgoedwinkel, als het te veel voor je is om je te houden aan de eisen die gesteld worden door de wetgever en je daardoor meent niet meer te kunnen overleven, dan is dat wel de consequentie. Dat ondernemingen uit de markt gedrukt worden is een situatie die we niet willen, maar er is wel een bepaalde drempel.”

Een ander belangrijk punt dat aangekaart werd tijdens het debat was het effect van de regelgeving op de innovatieve fintech bedrijven. De strengere controles die ze moeten voeren zou namelijk in de weg staan van de innovatie. De minister noemt echter dat het niet uit te sluiten is dat met name de kleinere bedrijven hiervoor een extra stap moeten zetten en dat dit extra kosten met zich mee zal brengen.

Het debat begon op 3 december om 19:00 en was afgelopen om 23:19. Er zijn veel problemen aan de kaak gesteld, maar zover dat duidelijk is geworden zijn er nog geen duidelijke richtlijnen gesteld voor de crypto regelgeving. Wellicht de belangrijkste conclusie voor de kleinere fintech bedrijven, onder andere in virtuele valuta, is dat er een motie ingediend is met het verzoek de uitwerking van de wet te monitoren en hierover na twee jaar verslag te doen.